A linaxe Martínez-Vioxo VI

6. Os irmáns Martínez Viojo

Mentres José seguía en Iria como capelán [1], e cando contaba con vinte e tres anos de idade, o seu irmán Antonio contrae nupcias o 29 de abril de 1821 en San Xoán de Ortoño con Segunda Lucia Mera [2]. Segunda era filla natural de María Ignacia Mera e oriúnda de San Cristóbal de Dombodán (Arzúa), e quizais una de moitas persoas que emigraron, sobre todo no século XIX, desde comarcas deprimidas de Galicia cara á comarca da Maía. Este matrimonio asentouse na casa paterna do Castro.

Segundo o noso parecer, chama poderosamente a atención esta ligazón. Nesta época, e en xeral no Antigo Réxime, as unións matrimoniais realizábanse entre familias do mesmo estrato social. Procurábase mesmo vincularse con familiares afastados de parecida facenda e a ser posible que as lexitimas dos contraentes se complementasen. O estraño deste matrimonio, é que o primoxénito da casa, o que quedará nela, case cunha muller allea á comarca, sen pertencer a ningunha familia equiparable, carente de bens inmobles ou terras que achegar ao matrimonio e, sobre todo, coa condición social de filla natural. Non parece que se efectúe a ligazón para lexitimar ningún fillo, xa que o primeiro naceu tres anos despois. Cremos que estamos ante o matrimonio do primoxénito e unha nova criada da casa [3].

Pouco despois desta incorporación, a familia perde un dos seus membros. Efectivamente, a nai de José falece en 1822 cando este contaba con 24 anos de idade. Manuela Viojo non fixo testamento e as súas honras fúnebres foron a cargo do seu marido. Foi inhumada o 2 de outubro [4]. Un mes antes, José presentara petición para acceder da orde de subdiaconado á de diácono [5].

O 25 de setembro de 1825, Don José asiste como padriño en Ortoño ao bautizo do seu sobriño José, primeiro fillo do seu irmán Antonio [6]. Nesta época, xa se lle dispensa o tratamento de Don, pero non sabemos se era xa sacerdote. Con todo, dous anos despois, o 8 de agosto de 1827, volve a Ortoño como padriño doutra sobriña, filla tamén de Antonio, e nesa data aparece xa ordenado. Con todo, pedira por dúas veces ordenarse de presbítero, a primeira en setembro de 1823 e a segunda en febreiro de 1824, sen saber de certo cando se converte en cura [7].

As súas irmás máis novas tamén casan entre os anos 1827 e 1833. A menor, Teresa, casaría o 3 de febreiro de 1833 con José Mariño, fillo de Manuel e Manuela do Cabo, veciños de Ortoño no lugar de Maguxe, onde parece que se fincaron [8].

Así eé todo, máis interesante é o matrimonio da súa irmá María Josefa, que casou en 1827 con José Tubío, fillo de Luís e Francisca Casal, veciños do lugar de Lamiño na parroquia de San Félix de Brión [9], sendo estes os ascendentes de Luís Tobío Fernández. Este matrimonio sen dúbida asentou en Brión, xa que é alí onde están inscritas as partidas de bautismo dos seus fillos excepto un [10], aínda que na carta de Luís Tobío a Bouza-Brey dáse a entender que a súa tía Minia Tubío Martínez vivía na Casa do Castro, o que indica que a súa vida discorría entre ambos os lugares. En todo caso era esta familia Tubío-Casal unha familia humilde, xa que o sogro de María Josefa era un de tantos emigrantes galegos en Cádiz na primeira metade do século XIX. En Cádiz non se fixo rico pero atopou e trouxo a semente do posterior ascenso económico e social dos Tobío de Brión: as reliquias de santa Minia [11].

Nos anos seguintes segue aumentando a familia na Casa do Castro. Entre 1829 e 1834 nacerían José, Manuela e Santiago Martínez Mera, fillos de Antonio Martínez e Segunda Mera [12]. Por este tempo tamén constatamos un falecemento. Trátase de María Veiga, muller célibe e criada da Casa do Castro [13].

---

[1] Sabemos que Martínez Viojo serviu como clérigo de menores con “laudable celo” na Colexiata de Iria, entre 1819 a 1829. Así se consigna na súa partida de defunción, ademais de corenta e dous anos máis como capelán fabriqueiro, e, desde a extinción da Colexiata, como coadxutor. Cf. R. Carballo Calero, Bibliografía rosaliana, en: Graial  58 (1977) 389-400.

[2]  Cf. AHDS, Fondo Parroquial. 11523. Libro XI, folio 107v.

[3] Todo o contrario das ligazóns matrimoniais dos seus afastados parentes das Cortes, os descendentes de Blas Martínez. O seu fillo, Antonio Pablo Martínez Martelo y Barreyro casa en 1784 coa filla do escribán, xuíz e meiriño das xurisdicións da Barcala e Altamira. Na seguinte xeración Josefa Martínez Ponte e Andrade casa co fillo do alcalde de Brión Manuel Salaño Acosta en 1828. Na terceira o seu fillo Andrés Salaño Martínez casa en 1870 con María Pilar Nimo Vilacoba, filla do que fora xuíz de Toxosoutos.

[4] Cf. AHDS, Fondo Parroquial. 11523. Libro XV, folio 50.

[5] Cf. AHDS, Fondo: Expedientes de Sacras Ordes, Cartapacios 1061-104/9.

[6] Cf. AHDS, Fondo Parroquial. 11523. Libro VIN, folio 195v.

[7] Cf. AHDS, Fondo: Expedientes de Sacras Ordes, Cartapacios 1061-118/98.

[8] Cf. AHDS, C. P. 11523. Libro XI, folio 132r.

[9] Ibíd., 123r.

[10] Trátase de Francisco Tobiío Martínez, que é bautizado en Ortoño o día 18 de xaneiro de 1830, coa anotación á marxe de “Castro”. Cf.  AHDS, C. P. 11523. Libro VII, folio 23r.

[11] Parece que foi en pagamento polos seus servizos na casa do armador gaditano Tomás de Anduaga en 1847, a cal fora extraída das catacumbas romanas o século anterior tendo pasado por varios propietarios. Luís Tobío nun breve período de tempo non só trasladaría as reliquias da santa a Brión se non que pediría permiso primeiro para o seu culto e despois para construír un santuario, do cal percibiría a familia Tubiío parte das esmolas. Información obtida no santuario no espazo virtual da familia Tobío.

[12] Cf. AHDS, Fondo Parroquial. 11523. Libro VII, folios: 19v, 34v e 57v.

[13] 10 de xaneiro de 1832: Cf. Ibíd. Libro XV folio 82v.